1.Dünya savaşının sonunda 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi bahane edilerek Cebelibereket Osmaniye İngilizler tarafından işgal edilmiştir. İngilizler ile Fransızlar arasında yapılan gizli Sykes-Picot Anlaşması uyarınca İngilizler gitmiş Osmaniye'ye 19 Aralık 1918 günü Fransız tarafından işgal edilmiştir:
Sivas Kongresinde alınan karar gereğince Güney cephesi için ordu teşkil edilmemiş, Kuvayımilliye ile harbe girilmiştir.
23 Mayıs 1920'de Osmaniye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Kuvayımilliye teşkilatı kurulmuştur.
Kuvayımilliyecilere gözdağı vermek için 29 Mayıs 1920'de 3 tankla hareket eden Fransızlara karşı çeteler direnmiştir. Şehir merkezinde çıkan çatışmada Çetelerden Kelceoğlu Ali ilk şehit edilmiştir.
Fransız karargâhı olan Hacı Ökkeş'in Konağına 5 Ağustos 1920 günü yapılan baskında 30 yaşındaki Rahime Hatun ve 10 çete şehit edilmiştir.
Sanat Okulu'nun yerindeki Hacıosmanlı Mezarlığı'na defnedilen Şehit Rahime Hatun'un kemikleri okul inşaatı sebebiyle 1962'de Envarülhamit Camiinin haziresine getirilmiştir.
Antep'e askeri sevkiyat için gelen Fransızlar Osmaniye Mıntıka Komutanlığınca 10 Ekim 1920 günü yapılan Osmaniye/Kovanbaşı Savaşında yenilmiştir.
Antep'e gitmek ve Kovanbaşı yenilgisinin intikamını almak için Fransızlar bu kez 1 Kasım 1920'de General Goubau yönetiminde bir tümen ile gelmişlerdir. 13 piyade taburundan meydana gelen tümene ayrıca kuvvetli bir süvari alayı, bir uçak filosu, yetmiş beşlik, yüz beşlik, yüz elli beşlik 11 top bataryası, yüzlerce nakliye arabası, deve bölükleri, cephane kolları ve bir seyyar hastaneden oluşan 12 000 asker ile kesim için 6 000 muhtelif cins hayvan eşlik etmiştir. (Necdet Sevinç, İstiklalin Bedeli, Bilgeoğuz yay. İst.2009, s.528)
Yaklaşık 12.000 kişilik tümene 2.000 kişilik Kuvayımilliyeci Kanlıgeçit'te 10 gün kahramanca direnmiştir.
25 yaşındaki Saim Bey Fransız karargâhı olan Mamure İstasyonuna 18 Kasım 1920 sabahı yapılan baskında 15 arkadaşı ile birlikte şehit edilmiştir.
20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara antlaşması ile savaş sona ermiş, düşman 7 Ocak 1922'de Osmaniye'yi terk etmiştir.
Osmaniye'ye nakledilen Cebelibereket Sancağı için bir Hükümet Konağı yapılmamış, Ermeni Hırlakyan'ın hanı kiralanmıştır. Hırlakyan'ın hanı hizmet için uygun olmadığı gibi kirası üç misline çıkmıştır.
Mutasarrıflığın Hükümet Konağı isteğine Adana Valiliği 6 Mayıs 1912 tarihli yazıyla olumsuz cevap vermiştir:
“Hükümet konakları inşaatı için sene-i haliye bütçesinde muharrer tahsisatın ihtiyaca nisbetle son derece dar olmasına mebni Osmaniye Hükümet Konağı inşasının si'a-i hale taliki zaruri bulunduğu Maliye Nezaretinin tahrirat-ı aliyyesine atfen işar buyuruluyor ise de iki sene evvel Liva merkezinin Osmaniye'ye nakli münasebetiyle şehri onbeş lira kira ile Hükümet Konağı ittihaz olunan Hırlakyan Hanı'nın sene-i haliye Eylülünden itibaren icare-i şehriyesinin otuz liraya iblağı ve olamadığı halde tahliyesi muciri tarafından verilen arzuhalde katiyen ifade ve beyan buyuruluyor.
Hükümet Konağı haline konulan mezkûr han esasen dar ve dayyık ve memurin-i hükümeti istiaba gayr-i kâfi olmakla beraber bazı odaları hava ve ziyadan mahrum ve alt katı jandarma ahırı ve havlusu da hapishane olmak mülabesesiyle pek ziyade müteaffindir.
Bundan başka nüzul eden yağmur birkaç defa kiremitleri aktarıldığı halde kamilen içeriye akıtmakta olarak hem kalem efendilerini izac ve hem de evrak ve defatiri berbat ediyor.” (Mehmet Akif Terzi, age, s.507)
Cebelibereket Sancağı'nın merkezi olan Osmaniye'de yardım toplama usulüyle bir hükümet konağı yapılması için 30 Nisan 1917 tarihli yazıda; “Cebelibereket livası merkezi olan Osmaniye kasabasında bir hükümet konağı inşası için ber-muceb-i keşf sarfı muktezi binbeşyüz liranın ianeten cem' ve tedarikine müsaade itası talep ve istida edildiğine dair Adana Vikayet-i Aliyesinden varid olan iş bu tahrirat ile merbutatı bi'ttedkik Cem'-i İanat Nizamnamesinin on birinci maddesine Tevfik-i muamelat edilmiş olduğu” yazılsa da muhtemelen 1. Dünya Savaşının ağır şartları sebebiyle buna izin verilmemiştir. (Mehmet Terzi, age,)
Sancak Mehmet Eminler Konağı'na nakledilmiştir.
FRANSIZ İŞGALİ
İsmet İpek
Yorumlar