Beyin hasarı, hamilelik döneminde, doğum sırasında veya doğum sonrasında meydana gelebilir. İlerleyici bir hastalık değildir ancak birçok tıbbi branşı ilgilendirir. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Aybars Kıvrak, serebral palsi hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Serebral Palsi Risk Faktörleri Nelerdir?
Serebral palsi, üst motor nöron hastalığı olup ilerleyici olmayan bir nörolojik bozukluktur. Statik bir ensefalopati olarak da tanımlanır. En sık görülen risk faktörleri şunlardır:
- Prematürite: Erken doğum, serebral palsi riskini artıran en önemli faktördür. Beyin gelişimi tamamlanmadan doğum gerçekleştiğinde, serebral palsi riski önemli ölçüde artar.
- Anoksik Yaralanmalar: Beynin oksijensiz kalması serebral palsi riskini artıran bir diğer faktördür. Doğum sırasında ya da sonrasında yaşanan oksijen yetersizlikleri, beyin hasarına neden olabilir.
- Perinatal Enfeksiyonlar: Gebelik sırasında geçirilen toksoplazma, rubella gibi enfeksiyonlar beyin gelişimini olumsuz etkileyerek serebral palsiye yol açabilir.
- Beyin Enfeksiyonları: Doğum sonrası geçirilen beyin enfeksiyonları, serebral palsi gelişimine zemin hazırlayabilir.
Serebral Palsi Belirtileri Nelerdir?
Serebral palsi pek çok sistemi etkileyebilir, ancak özellikle ortopedik belirtiler ön plana çıkar. Bu belirtiler şunlardır:
- Anormal kas tonusu: Spastisite (kasların sürekli kasılması) yaygın bir belirtidir.
- Motor kontrol kaybı: Hareketlerde koordinasyon bozukluğu görülür.
- Denge problemleri: Yürüme ve duruş sırasında denge sorunları yaşanır.
- Eklem kontraktürleri: Kasların sürekli kasılı kalması nedeniyle eklemlerde kısıtlılık gelişebilir.
- Kalça çıkığı ve ayak deformiteleri (parmak ucunda yürüme, düz tabanlık gibi) gibi ortopedik problemler de sıklıkla gözlemlenir.
Serebral Palsi Tedavi Yöntemleri
Doç. Dr. Aybars Kıvrak, serebral palsinin tedavisinin multidisipliner bir yaklaşım gerektirdiğini belirtiyor. Ortopedik açıdan tedavi seçenekleri iki ana başlıkta ele alınabilir: ameliyatlı ve ameliyatsız tedavi.
- Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri:
- Fizik tedavi: Kasların güçlendirilmesi ve hareket kabiliyetinin artırılması amaçlanır.
- Breys/ortez kullanımı: Eklem hareketlerini desteklemek için kullanılan cihazlar.
- Spastisite tedavisi: Botulinum toksini (botoks) gibi ilaçlarla kas kasılmalarını azaltma.
Botoks, spastisite tedavisinde yaygın olarak kullanılan güvenli bir yöntemdir. FDA, botoksu 2000 yılında 2 yaş ve üzeri bireylerde spastisite tedavisinde kullanım için onaylamıştır.
- Cerrahi Tedavi Yöntemleri:
- Kas gevşetme ameliyatları
- Tendon transferleri
- Kemik ameliyatları
Serebral palsi tedavisinde hangi yöntemin seçileceği, hastanın yaşı, belirtilerinin şiddeti ve genel sağlık durumu gibi birçok faktöre bağlıdır.
Serebral Palsi Tedavisinde Botoks
Botoks, serebral palsi gibi nörolojik durumlarda yaygın olarak kullanılan bir tedavi yöntemidir. Kasların geçici olarak kasılmasını engelleyerek, hareket kabiliyetinin artırılmasına yardımcı olur. Botoks tedavisi genellikle güvenli kabul edilir ve yan etkileri minimaldir.
