Nakit ihtiyaçlarını karşılayamayan tüketiciler, bankaların sunduğu kredili mevduat hesaplarına (KMH) yönelerek, kredi kartı ile karşılanamayan otomatik ödeme taleplerini ve diğer finansal ihtiyaçlarını bu hesaplardan karşılıyor. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre, artı para hesabı kullanan müşteri sayısı ve bu hesaplardan çekilen miktar hızla artıyor. Ancak artı para kullanımının avantajlarının yanı sıra yüksek maliyetleri de dikkat çekiyor.
Artı Para Kullanımı Hızla Artıyor
Temmuz 2024 itibarıyla, Türkiye genelinde 29.5 milyon tüketicinin vadesiz hesabına tanımlı artı para hesabı bulunuyor. Bu hesaplardan çekilen toplam para, Temmuz 2024 itibarıyla 315 milyar liraya ulaştı. Bir yıl önce bu rakam 130 milyar lira civarındaydı, bu da yüzde 142’lik bir artış anlamına geliyor. TBB’nin verilerine göre, kişi başına çekilen ortalama artı para miktarı da bir yıl içinde 4 bin 676 liradan 10 bin 679 liraya yükseldi. İlk kez artı para hesabı kullananların sayısı ise 2 milyona yaklaşmış durumda.
Artı Para Kullanmanın Maliyeti Yüksek
Artı para hesapları, tüketicilere anında erişilebilen bir finansman kaynağı sunuyor olsa da, bu hesaplardan çekilen paralar faiz ve vergi yükü nedeniyle oldukça maliyetli olabiliyor. Aylık artı para azami faiz oranı yüzde 5 iken, gecikme faizi ise yüzde 5.30 olarak uygulanıyor. Ayrıca, faiz borcunun yüzde 15’i oranında Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) ve yüzde 15’i oranında Banka Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) yansıtılıyor. Bu vergiler de dahil edildiğinde, artı para kullanımının aylık toplam maliyeti yüzde 6.71’e kadar çıkabiliyor.
Kısa Süreli Kullanım Dahi Maliyet Getiriyor
Artı para hesabı kullanıp, aynı gün içinde borcunu ödeyen tüketiciler bile faiz ve vergi ödemek zorunda kalıyor. Çekilen tutar ne kadar kısa sürede kapatılsa da, en az bir günlük faiz ve vergi işlemeye başlıyor. Ayrıca, yapılan ödemenin bir sonraki iş gününde hesaba yansıtılması nedeniyle, hafta sonu ve tatil günlerinde yapılan işlemlerde daha fazla maliyet oluşabiliyor.
Örneğin; cuma günü artı para hesabından 10 bin lira çeken bir kişi, pazartesi günü bu borcu öderse cuma, cumartesi ve pazar günleri için faiz ve vergi ödemek zorunda kalıyor. Aynı şekilde salı günü çekim yapıp, perşembe günü ödeyen bir müşteri 3 günlük faiz öderken, ödemesini cuma günü yaparsa 6 günlük maliyetle karşı karşıya kalıyor.
12 Aya Kadar Vade İmkanı
Artı para hesapları, kredi kartlarından farklı olarak 12 aya kadar vadeli nakit kullanımına olanak tanıyor. 12 aylık bir ödeme planı üzerinden taksitli kullanım imkanı sağlanırken, bazı bankalar faiz oranlarını yüzde 4.29 gibi daha düşük seviyelere çekebiliyor. Örneğin, yüzde 4.29 faiz oranıyla 6 ay vadeli 50 bin lira çeken bir kişi, ayda 10 bin 33 lira öderken, vade sonunda toplamda 58 bin 900 lira geri ödeme yapıyor. Aynı şekilde, yüzde 5 faiz oranıyla 100 bin lira çeken bir kişi ise 12 ayın sonunda 147 bin lira geri ödeme yapıyor.
Yasal Takip Riski
Artı para borcu zamanında ödenmediği takdirde gecikme faizi işliyor ve borcun 90 gün içinde kapatılmaması durumunda hesap bloke ediliyor. Ayrıca yasal takip süreci başlatılarak tüketici hukuki süreçlerle karşı karşıya kalabiliyor. 90 gün içerisinde borcun asgari tutarının ödenmesi ise yasal takipten kurtulmak için önemli bir çözüm olarak öne çıkıyor.
Otomatik Fatura Talimatlarına Dikkat!
Artı para hesapları, özellikle otomatik fatura ödemelerinde devreye girebiliyor. Elektrik, su, telefon gibi ödemelerin artı para üzerinden yapılması durumunda, ödemeler faiz yüküyle birlikte geliyor. Örneğin, ayın 10’unda otomatik ödeme gerçekleştiğinde ve ay sonunda hesap kesimi yapılırsa, 20 günlük faiz maliyetiyle karşılaşılabiliyor.
Vadesiz Hesapta Artı Para Limiti
Vadesiz hesabına tanımlı artı para limiti olmayan tüketiciler, bankalarına başvurarak bu limiti talep edebiliyor. Kredi notuna ve gelire göre belirlenen artı para limitleri, kullanıcılar için esnek finansman imkanları sunarken, limitin düzenli olarak artırılması da mümkün. Ancak, bu hesaplardan vadeli mevduat, döviz ve altın alımı gibi işlemler yapılamıyor.
Nakit avans sınırlamaları nedeniyle kredili mevduat hesaplarına olan talep hızla artarken, bu hesapların sağladığı esneklikle birlikte maliyetlerinin de oldukça yüksek olduğu görülüyor. Tüketicilerin artı para hesaplarını kullanırken faiz, vergi ve ödeme süresi gibi faktörlere dikkat etmesi, borcun zamanında ödenmemesi durumunda yasal takiple karşı karşıya kalınabileceği gerçeğini göz önünde bulundurmaları önem taşıyor.
