Azerbaycan’ın başkenti Bakü, İngilizlerin desteğiyle Ermeni ve Bolşevik işgali altındayken, Osmanlı Devleti bu zulme son vermek için harekete geçti. Enver Paşa’nın emriyle kurulan Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü’yü işgalcilerden kurtararak tarih yazdı.
Bakü’nün Kurtuluş Yıldönümü: 15 Eylül
Her yıl 15 Eylül'de Azerbaycan'da Bakü’nün kurtuluşu büyük coşkuyla anılıyor. Kafkas İslam Ordusu’nun zaferi, sadece Azerbaycan tarihinin değil, Türk dünyasının da unutulmaz zaferlerinden biri olarak hafızalarda yer alıyor.
Osmanlı’nın Yardım Çağrısına Yanıtı: Kafkas İslam Ordusu
Azerbaycan lideri Mehmet Emin Resulzade, 4 Haziran 1918’de Batum Konferansı'nda Enver Paşa’ya başvurarak yardım talep etti. Azerbaycan halkı, İngilizlerin desteğiyle güçlenen Ermeni çeteleri ve Bolşevik Sovyet kuvvetleri karşısında savunmasız kalmıştı. Osmanlı Devleti, bu çağrıya hemen karşılık vererek Kafkas İslam Ordusu’nu kurdu. Enver Paşa, komutanlığı kardeşi Nuri Paşa’ya verdi ve ordu hızla bölgeye sevk edildi.
Almanların Baskısı ve Zorlu Diplomatik Süreç
Kafkas İslam Ordusu’nun kurulmasında büyük bir diplomatik engel, Osmanlı’nın müttefiki Almanya idi. Brest-Litovsk Antlaşması gereği, Osmanlı ordularının sınır dışına çıkması yasaktı. Ancak Azerbaycan’daki Müslüman Türklerin güvenliğini sağlamak zorunda olan Osmanlı, bu sorunu aşmak için Kafkas İslam Ordusu’nun adını kullanarak Almanya’ya “bu bir Osmanlı Ordusu değil” izlenimi verdi. Böylelikle Alman baskısını kırarak harekâtı başlattı.
Kafkas İslam Ordusu’nun Zafer Yolu: Gence’den Bakü’ye
Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu, Gence, Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir’i Bolşevik ve Ermenilerden temizledikten sonra Bakü’ye doğru ilerledi. 15 Eylül 1918’de 30 saat süren çetin bir muharebe sonucunda, Bakü Ermeni ve Bolşevik işgalinden kurtarıldı. Bu zafer sırasında Anadolu’nun her yerinden gelen 1130 Osmanlı askeri şehit düştü.
Osmanlı’nın Bakü’deki Amacı: Türk ve Müslüman Halkın Can Güvenliği
Prof. Dr. Nejla Günay, Kafkas İslam Ordusu’nun misyonunu şu sözlerle özetliyor: “Osmanlı Devleti’nin amacı Türklerin ve Müslümanların can güvenliğini sağlamak, ata yurtlarını korumaktı.” Bugün Azerbaycan’da sadece Bakü’de değil, Şamahı, Şeki ve Gence gibi birçok şehirde Osmanlı şehitlikleri bulunuyor. Bu şehitlikler Azerbaycan hükümeti tarafından büyük bir özenle korunuyor ve Türk halkı için kutsal birer emanet olarak görülüyor.
Tek Millet İki Devlet: Osmanlı ve Azerbaycan’ın Kardeşliği
Osmanlı Devleti, birçok cephede İtilaf Devletleri’ne karşı savaştığı bir dönemde dahi, Kafkasya’daki Türk halkının yanında durmayı başardı. Bu dayanışma, bugün hala "Tek Millet İki Devlet" anlayışıyla sürdürülüyor. Prof. Dr. Günay, bu kardeşliğin Karabağ Zaferi’nde de kendini gösterdiğini belirterek, "Türk dünyası olarak, Azerbaycan’ın topraklarını Ermeni işgalinden kurtarması büyük bir başarıdır" diyor.
106 Yıllık Kardeşlik Destanı
Kafkas İslam Ordusu’nun zaferi, Osmanlı Devleti’nin Türk dünyasına ve Müslüman halka olan bağlılığının bir sembolü olarak tarih sayfalarında yerini aldı. Bu zafer, Azerbaycan ve Türkiye arasında bugün de süregelen kardeşlik bağlarının en önemli temellerinden biri. 106 yıl önce Bakü’de yaşanan bu büyük destan, Türk dünyasının ortak hafızasında daima canlı kalacak.
