ADANA (AA) - EMİRHAN YILMAZ - DeltaV Uzay Teknolojileri AŞ Genel Müdürü Mehmet Kahraman, 630 milimetre, 2,5 ton ağırlığında bir sonda roketini bugüne kadar 20 kere fırlattıklarını belirterek, "Bu bize şunu sağladı, birincisi, personelimize çok ciddi bir uçuş kabiliyeti kazandırdı. Bir diğeri, ülkemizde kriyojenik manada uçuş komponentleri geliştirebilen bir firma oluştu." dedi.
Anadolu Ajansının (AA) global iletişim ortağı olduğu TEKNOFEST Adana, T3 Vakfı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ana yürütücülüğünde, kamu kuruluşları, teknoloji devleri, üniversiteler ve medya kuruluşlarının da aralarında olduğu 128 kurumun katılımıyla Adana Havalimanı'nda gerçekleştiriliyor.
Etkinlik kapsamında AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Kahraman, TEKNOFEST'te sergiledikleri Sors isimli sondanın bu sınıftaki dünyadaki en büyük sonda roketlerinden biri olduğunu söyledi.
Kahraman, roketi 2019'da geliştirmeye başladıklarını, bir sene içinde ilk fırlatmasını yaptıklarını dile getirerek, şunları kaydetti:
"Parafin bazlı yakıt kullanıyoruz. Alüminyum tankın içinde de sıvı oksijen var. Kriyojenik, eksi 183 derecede tankın içinde bulunuyor ve eksi 183 derecedeki sıvı motora enjekte edilerek yanma ve buna bağlı da itki üretimi oluyor. Bu sistemde biz ne yaptık? 100 kilometre irtifa üzerine sonda atışları yaptık ve bugüne kadar da 20 fırlatması yapıldı. Bunların her birinin farklı farklı objektifleri vardı. Günün sonunda da aslında uzay projelerimizde faydalı yük kompartmanı içinde, uzay ortamında ayırıp uzay içi ateşlemeler, testler, deneyler ya da komponent doğrulamaları yaptık.
Bu çapta, 630 milimetre, 2,5 ton ağırlığında bir sonda roketini bugüne kadar 20 kere fırlattık. Bu bize şunu sağladı, birincisi, personelimize çok ciddi bir uçuş kabiliyeti kazandırdı. Bir diğeri, ülkemizde kriyojenik manada uçuş komponentleri geliştirebilen bir firma oluştu. Bu açıdan da Türkiye'de tekiz. Bir diğeri, ülkemizde ilk kriyojenik sıvı beslemeli roket test altyapılarının kurulumu bu sayede gerçekleşmiş oldu. DeltaV bu alanda Türkiye'deki ilk ve tek firma."
- "Türkiye'deki ilk turbo pompayı yerli olarak kısa sürede geliştirdik"
Kahraman, sıvı oksijeni roketçilik manasında Türkiye'de kullanan tek firma olduklarına dikkati çekerek, roketten elde ettikleri tecrübeyi yeni projelerinde kullanacaklarını kaydetti.
Halihazırda uzay alanındaki Ay'a sert iniş yapacak olan Türkiye Uzay Ajansı'nın (TUA) başkanlığında yaptıkları projelerindeki uzay içi itki sistemine değinen Kahraman, "Bunun küçük bir minyatürünü roketin ucuna yerleştirip faydalı yük olarak uzay ortamında testler yaptık. Bunu aslında şu amaçla kullanıyoruz. Deneysel testler uzay ortamında mikrograviti ya da düşük basınç, vakum testlerinde sistemler ateşliyor mu, çalışıyor mu? Bunların hepsini burada görebiliyoruz. Dolayısıyla bu çok ciddi bir geliştirme platformu da bir yandan." diye konuştu.
Kahraman, günün sonunda bunu ticari hale de çevirip dünyada ticari sonda, uzay fırlatmaları yapan bir platform olarak kullanacaklarını ifade etti.
İlerleyen yıllarda pompa beslemeli versiyonlarını yapmayı düşündüklerini aktaran Kahraman, Türkiye'deki ilk turbo pompayı DeltaV mühendislerinin yerli olarak kısa süre içinde geliştirdiğini anlattı.
Kahraman, "Kalifikasyon testleri tamamladı ve ilerleyen aşamalarda da bu çaptaki roketlerde kullanmayı düşünüyoruz. Bunlar niçin önemli? Uzaya erişimde basınç beslemeyle değil, turbo pompa beslemeli sistemler yapıyor olmanız bir zorunluluk aslında. Biz bu zorunluluğun temeli olan, yani bu sistemlerin kalbi olan turbo pompayı DeltaV'de geliştirdik ve niyetimiz ilerleyen projelerimizde bu turbo pompaları kullanmak." dedi.
- "Asıl amacımız Türkiye'nin uzay alanında dünyaya ciddi bir oyuncu olduğunu duyurmak"
DeltaV Uzay Teknolojileri AŞ Genel Müdürü Kahraman, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı Uzay Yol Haritası Programı'nda önemli bir sorumluluğa sahip olduklarını kaydederek, bu kapsamda Hibrit İtki Sistemi'ni (HİS) geliştirdiklerini söyledi.
Kahraman, "Uzay içi bir itki sistemi yapıyoruz ve bunla da aslında Ay'a sert iniş yapacak olan sistemi, yani uzay aracını yönlendiren, enerjilendiren, bir yörüngeden başka bir yörüngeye transfer etmesini sağlayan, aslında bir uzay içi transfer aracı yapmış oluyoruz. Neden kritik? Halihazırdaki büyük uydularda hidrazin bazlı sıvı-sıvı uzay içi itki sistemleri kullanılmakta. Bunlar hem çok maliyetli hem de toksik ve kanserojen sıvılar kullanılıyor. Dolayısıyla kullanımı zor, maliyeti çok yüksek." ifadelerini kullandı.
Asıl gayelerinin HİS'i Ay'a sert indirerek Türkiye'nin bu alanda dünyaya ciddi bir oyuncu olduğunu duyurmak olduğunun altını çizen Kahraman, şöyle devam etti:
"Aynı zamanda da biz buna uzay ortamında bir tarihçe kazandırıp dünyaya bu ürünü ticari olarak da satmak istiyoruz. Dolayısıyla uzay alanında da ciddi bir atılımımız olduğunu söyleyebilirim. Aslında baktığımızda bir diğer konu da şu, savunma sanayi alanında yaptığımız işler. DeltaV, hibrit yakıt roket motorları yapıyor ve bu alanda da dünyada teknolojik altyapı olarak baktığımızda en güçlü birkaç şirketten birisi olduğunu rahatlıkla bu işin başındaki kişi olarak söyleyebilirim. Yaptığımız özgün teknolojiler aslında bu işin pratik uygulamalarda kullanımının önündeki engelleri de birer birer aşabilmemizin imkanını sağlamış durumda. Bu sayede biz ülkemizdeki ilk süpersonik hedef uçağını aslında bir sene gibi bir sürede yaptık ve ilk fazını başarıyla kapattık."
Kahraman, maliyet etkin, güvenilir ve son derece emniyetli sistemleri hem uzay hem de savunma alanında geliştirme ve kullanıcıların hizmetine sunmak niyetinde olduklarını da sözlerine ekledi.
