Avrupa'nın en büyük kamyon pazarına sahip olan Türkiye'de, navlun maliyetlerinin büyük bir kısmı mazot giderlerinden oluşuyor. Tırport'un kurucu ortağı Dr. Akın Arslan'ın açıklamalarına göre, Avrupa'da navlun maliyetinin %25'i mazot iken, Türkiye'de bu oran %50'yi geçiyor.
Dr. Arslan, Avrupa'da mazot maliyetinin "gidiş" ve "boş dönüş" olarak hesaplandığını belirtirken, Türkiye'de yalnızca tek yön gidiş dikkate alındığını ifade etti. Bu durum, dönüşte yük bulamayan kamyonların zarara uğramasına neden oluyor. Örneğin, bir kamyon 400 km'lik bir yolculuk yapıp dönüşte yük bulamadan dönerse, zarar edebiliyor. Büyük firmalar bu nedenle navlun hesaplamalarında "gidilecek kilometrede yakılacak mazot gideri X 2" formülünü kullanarak hesap yapıyor, ancak bu yaklaşım sektördeki gerçek maliyetleri yansıtmıyor.
Binlerce Kamyon Sahibi İcralık Olabilir
Dr. Arslan, Türkiye'de yollarda ticari yük taşıması yapan kamyonların %85'inin bireysel sahipler tarafından kullanıldığını ve artan maliyetleri yönetemeyen binlerce kamyon sahibinin icralık olabileceğine dikkat çekti. Türkiye'de yaklaşık 550 bin, 16 ton ve üzeri tonaja sahip kamyon bulunurken, bunların 380 bini şahıslar tarafından işletiliyor. Günlük 80 milyon dolar navlun ödemesi yapılan sektörde, aylık finansman maliyetleri %7'lere kadar çıkmış durumda. Ödeme gecikmeleri ise nakliyecilere %2'ye varan kayıplar yaşatıyor. Büyük lojistik firmaları bile ödemelerde gecikmeler yaşatarak bu durumu daha da zorlaştırıyor.
Tırport Insights: Navlun Maliyetleri Üzerine Veriler
Tırport Insights tarafından 2022 yılından itibaren sektörün nabzını tuttuklarını belirten Dr. Arslan, sektöre ilişkin verileri canlı olarak paylaştıklarını ve akademik çalışmalara anonimleştirilmiş veri sağladıklarını açıkladı. Tırport Insights'a göre, 2024 yılının Ocak-Temmuz döneminde Türkiye'de nakliye bedelinin %51,2'si akaryakıt giderlerine ayrılmış durumda. Avrupa ile kıyaslandığında bu oran iki katı seviyesindedir. Türkiye'deki navlun maliyetlerinin detayları şu şekilde:
- Akaryakıt Maliyeti: %51,2
- Finansman: %7,6
- Amortisman ve Bakım: %6,3
- Seyahat ve Konaklama: %4,1
- Lastik: %2,6
- Diğer: %2,1
- Sürücüye Kalan Navlun Bedeli: %26,1
Bu yüksek maliyetler, sektördeki bireysel kamyon sahiplerini ve lojistik firmalarını zorlu bir duruma sürüklüyor. Türkiye'deki navlun maliyetlerinin Avrupa'nın iki katı seviyesinde olması, sektörde büyük bir kriz yaratmakta ve çözüm arayışlarını hızlandırmaktadır.
