Raporda, 173 ülke arasında hukukun üstünlüğü açısından Türkiye'nin 145. sırada yer aldığı belirtildi. Bu durum, Türkiye'nin hukuk ve adalet alanındaki zorluklarını gözler önüne serdi.
Avrupa ve Küresel Demokratik Seçimlerin Kalitesindeki Düşüş
Raporda, Avrupa dahil olmak üzere dünya genelindeki demokratik seçimlerin kalitesinde yaşanan düşüşe dikkat çekildi. 2024 yılı itibarıyla 3 milyar insanın sandık başına gittiği olağandışı yoğunlukta seçimlerin kalitesi, katılım oranı ve sonuçların ne denli ciddiye alındığı detaylı bir şekilde analiz edildi. Rapor, demokratik süreçlerin kalitesinde kayda değer bir azalma yaşandığını ortaya koyuyor.
Sam van der Staak'ın "Rahatsız Edici" Bulguları
International IDEA Avrupa Programı Direktörü Sam van der Staak, raporun bulgularını "rahatsız edici" olarak nitelendirdi. Van der Staak, seçmen sayısının son 15 yılda yaklaşık yüzde 10 düştüğünü ve seçimlerin yaklaşık beşte birinde kaybeden tarafın sonucu kabul etmediğini belirtti. Bu düşüş, seçim süreçlerini daha erişilebilir hale getirmeyi amaçlayan yeniliklere rağmen yaşanıyor.
Avrupa'daki Hukukun Üstünlüğü Sorunları
Rapor, Avrupa'da hukukun üstünlüğünün beş yıl içinde kayda değer bir düşüş gösterdiğini belirtti. Bulgaristan, Yunanistan, Hollanda, Portekiz ve İspanya gibi ülkelerde demokrasi üzerindeki baskılara dikkat çekilmiştir. Van der Staak, bazı Avrupa ülkelerinde yürütme güçlerinin mahkemeler üzerinde baskı kurduğunu ve mahkemeleri destekleyen kişilerle doldurduğunu ifade etti.
Sivil Özgürlükler ve Basın Özgürlüğündeki Gerileme
Raporda, Avrupa'daki birçok ülkenin ifade ve basın özgürlüğü konusunda geri adım attığına dikkat çekildi. Yunanistan'ın akademik özgürlükler konusunda yaşadığı sıkıntılar ve İtalya ile Slovakya'da hükümetlerin medyaya baskı yapma girişimlerine değinildi. Fransa'da ise ekonomik faktörlere dayalı siyasi dışlanma gibi endişeler vurgulandı.
Türkiye'nin Hukukun Üstünlüğündeki Düşüşü
Türkiye'nin hukukun üstünlüğü konusundaki durumu, 2024 raporunda oldukça düşük bir seviyede değerlendirildi. Türkiye, 173 ülke arasında hukukun üstünlüğü açısından 145. sırada yer aldı ve Avrupa ülkeleri arasında Rusya'nın bile gerisinde kaldı. Türkiye'nin ardından Azerbaycan ve Belarus sıralanıyor. Türkiye'nin 2023 raporunda 148. sırada olduğu belirtilmişti, bu yılki raporda ise daha da kötüleştiği gözlemlendi.
Doğu, Orta ve Batı Avrupa Arasındaki Uçurumun Kapandığına Dair Notlar
Raporda, doğu, orta ve batı Avrupa arasındaki uçurumun kapandığı ifade edildi. Van der Staak, Avrupa'nın giderek daha fazla bir araya geldiğini ve eski ile yeni demokrasiler arasındaki geleneksel bölünmenin azaldığını belirtti. Bu gelişme, Avrupa'daki demokratik birleşmenin olumlu bir işareti olarak değerlendiriliyor.
Sonuç
International IDEA'nın 2024 raporu, küresel ve Avrupa çapında demokratik süreçlerin kalitesindeki düşüşü ve hukukun üstünlüğündeki zorlukları gözler önüne seriyor. Türkiye'nin düşük sıralaması, hukukun üstünlüğü ve demokratik değerlerin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Demokrasi ve seçimlerin kalitesini artırmak için daha fazla reform ve çaba gerektiği açıkça ortaya konuyor.