Cebelibereket Sancağını yönetimini tamamen ele geçirmek isteyen Ermeniler, Gavurdağı'nda hırsızlık olaylarının yaşandığını, Yarpuz'un coğrafi olarak gelişmeye müsait olmadığını propaganda ederek Cebelibereket Sancağı'nın merkezinin nüfuslarının çok olduğu yere naklettirmek istemişlerdir.
Ermeniler Sancak merkezinin Yarpuz Köyü'nden kaldırılarak ahalisi sadece Ermenilerden müteşekkil Çokmerzimen Köyüne nakledilmesini, ahalisi Müslüman ve Hıristiyanlardan oluşan Ocaklı Köyünün Sancak Merkezi yapılmasını istemektedir.
Adana Valisi Hüseyin Hilmi'nin 17 Haziran 1313/1895 tarihli yazısında; “Çokmerzimen 1700 nüfusu havi ve Yarpuz'a 15 saat baid ve livanın hemen münteha-yı hududunda kain bir Ermeni karyesi olduğundan merkezin oraya nakli 50.000'i mütecaviz olan liva ahali-i islamiyesinin inkısar-ı kulübuna ve mahall-i mezkura 10-15-20 saatten ziyade baid kalacak 4 kazanın idare-i mülkiye ve zabıtasınca müşkülat hudusunu mucip olacağı” belirtilmektedir. (Mehmet Akif Terzi, Ahmet Ergün, age, Osmaniye)
Osmanlı Devletinde ilk defa 1903 yılında nüfus sayımı yapılmıştır.
Esbitlere göre Dörtyol'un Çokmerzimen mahallesi'nin 3.438 nüfusunun 121'i Müslüman, Özerli Köyü'nün 1 753 nüfusunun 568'i Müslüman, Çaylı Köyü'nün 1730 nüfusunun 60'ı Gayrimüslim, Ocaklı Köyünün 2.888 nüfusunun 1307'si Müslüman idi. (Mehmet Akif Terzi, Ahmet Ergün, age, Dörtyol, s.271”
Kimileri Cebelibereket Sancak merkezinin Osmaniye'ye taşınmasını teklif etmiştir.
Adana İdare Meclisinin 1316-1898 tarihli raporunda şöyle denilmektedir;
“En ziyade fenalıkla şöhretyab olup kısm-ı küllisi Osmaniye'de sakin olan Tacirlüler bile ipek yetiştirmekle ve terakkiyat-ı maruzanın sıhhat ve hakikati, vaktiyle teşkil edilen Osmaniye kazası merkezi 4050 haneden ibaret iken şimdi 500600 haneye baliğ olmasıyla sabit olmakta olup nice zamandan beri vukuat-ı adiyeden maada ahval-i sabıkadan hiç bir eser kalmamış ve Yarpuz'daki uygunsuzlar dahi mürur-u zamanla bütün bütün mahv u münkariz olup yerlerine kaim olan evlad ü ahfadı ehl-i ırz ve zürra takımından bulunmuşdur.” (M.Akif Terzi-Ahmet Ergün, age,)
Cebelibereket Sancağı'nın Osmaniye'ye naklini isteyenlere şiddetle itiraz edilmiştir.
Osmaniye kasabasının ilçelere uzak olduğu, etrafındaki bataklıklar zamanla temizlense bile yazın buhar ve sisten hayvanların bile yaylaya kaçtığı gibi memurlar da üç ay kadar yaylaya çıkmak mecburiyetinde olduğu söylenmiştir. (M.Akif Terzi-Ahmet Ergün, age, Osmaniye)
Cebelibereket Sancağı'nın Erzin'e veya Dörtyol'a taşınmasına Tevfik itiraz etmekte, bunun bir Ermeni oyunu olduğunu uzun uzun izah etmektedir.
Kendisini “Adana'da mukim muhibb-i vatan” olarak tanıtan Tevfik, Sadaret'e gönderdiği mektupta Sancağın Dörtyol'a değil Osmaniye'ye naklini istemektedir;
Vatansever Tevfik'e göre Sancağın nüfusunun 90.000'i İslam, 10.000'i Ermeni'dir. Bu Ermeni nüfusun çoğu, Akdeniz'in önünde, eskiden Çokmerzimen denilen şimdiki Dörtyol'da oturmaktadır. Dörtyol, Kilikya Katolikosluğu yakınında, Akdeniz'e komşu ve müsait bir mevkide olduğu için Ermeniler tarafından çok önem verilen bir kasabadır. Ejderha gibi nefes aldıkça büyüyen' Dörtyol maazallah 'Ermenistan Beyliği merkezi' için planlanmaktadır. Bu plan 2550 sene sonrası için hazırlanmaktadır. Mutasarrıflığın Osmaniye'ye naklini ve Ermenilerin amacının gerçekleşmemesi vatanın selameti için ümit ve istirham olunur. 5 Kanunuevvel 1323/18.12.1907 Adana'da Mukim Muhibb-i Vatan.” (M.Akif Terzi-Ahmet Ergün, age, Osmaniye)
Ermenilerin en büyük ruhani reisine Katogigos denir. Üç büyük ruhanilik vardır: Biri Kafkasya'daki Açmiyazin, ikincisi İstanbul Patrikliği, üçüncüsü Sis (Kozan) Katogikosluğudur. Bunların en büyüğü olan Açmiyazin Katogikosluğu yani İstanbul Pattikhanesi bütün Osmanlı ülkesindeki Ermenilerin ruhani işlerine bakmaktadır. (Prof.Dr.Yunus Zeyrek, Bizim Ahıska Dergisi, Bahar 2014 sayısı, s.45)
Tevfik Bey Adana çiftçilerinden ve Belediye Reislerinden Ramazanoğlu Kadri Beyin oğludur.
“Milli mücadelede işgalciler Tevfik Beyin evinde ecdattan kalma süslü küçük bir kama, hizmetçisinin masa arkasında unuttuğu, serçe kuşu vurmaya mahsus tek saçma atan oyuncak cinsinden bir tüfek ve bir odada arayıcı işgal askerleri tarafından kasten konulan iki fişek buldular.
Tevfik Kadri Bey yakalandı. Halkın camilere gideceği ve caddelerde dolaşacağı Cuma günü Tevfik Kadrinin yüzü Cafer Paşa Camiine çevrildi. Kolları otomobile bağlandı. Bir donla çırılçıplak vaziyete sokuldu. Bir İngiliz Çavuşu kırbaçlamaya başladı. Beli kan içinde kalan Tevfik Bey bir iki ay yattıktan sonra eski haline geldi.” (Taha Toros, Kurtuluş Savaşında Çukurova, Kültür Bak. Yy.Ank. 2001, s.46)
Vatansever Tevfik'in itirazına önem verilmemiştir. Oysaki vatanseverler, geleceğe dair kaygılar taşıyan, hassasiyetleri ve öngörüleri yüksek olan ve bunu da kimseden çekinmeden söyleyebilen kişilerdir.
Sadrazam Ferid'in Cebelibereket Sancağı idare merkezinin Erzin'e, Ocaklı nahiyesinin Yarpuz'a nakledilerek Osmaniye kazasına bağlanması ve Payas kazasının nahiyeye dönüştürülmesi ile ilgili 10 Teşrini evvel 1322 tarihinde arzı, Padişahın 16 Teşrinisani 1322/23 Ekim 1906 tarihli onayı ile Cebelibereket Sancağı Erzin'e nakledilmiştir.
Adana Valisi Süleyman Bahri Bin Hurşid'in Dahiliye Nezaretine gönderdiği 26 Teşrinisani 1322/1904 tarihli yazı ile Cebelibereket Sancağı merkezinin Erzin'e nakledilmesi, isminin de bir şükran hatırası olarak saltanat hatıralarından birinin ismi verilerek değiştirilmesi talebinin uygun görülmediği 30 Aralık 1906'da bildirilmiştir. (M.Akif Terzi -Ahmet Ergün, age, Osmaniye)
23 Ekim 1906 tarihinde Cebelibereket Sancağı Erzin'e nakledilmiştir.
SANCAK ERZİN'E TAŞINSIN
İsmet İpek
Yorumlar